Σας ενημερώνουμε ότι στις 30 Ιανουαρίου 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το δίκτυο συνεργασίας μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών (CPC Network – για το οποίο το Ενιαίο Γραφείο Σύνδεσης στην Ελλάδα είναι η Δ/νση Πολιτικής και Ενημέρωσης Καταναλωτή, Γενική Διεύθυνση Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου) ανακοίνωσε τα αποτελέσματα από τη σάρωση (EU sweep) ιστότοπων λιανικής με θεματική τα “σκοτεινά εμπορικά μοτίβα” (dark commercial patterns) που πραγματοποιήθηκε από 24/10/2002 έως 25/11/2022.
Ο έλεγχος από τις αρμόδιες αρχές στην Ε.Ε. πραγματοποιήθηκε σε 399 συνολικά ιστότοπους διαδικτυακών εμπόρων που εδρεύουν κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δραστηριοποιούνται σε κλάδους όπως: κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (ενδύματα/παπούτσια), ηλεκτρονικά είδη, οικιακός εξοπλισμός, καλλυντικά/είδη προσωπικής φροντίδας κτλ.
Η ηλεκτρονική σάρωση επικεντρώθηκε στους εξής τρεις συγκεκριμένους τύπους αθέμιτων εμπορικών πρακτικών που χρησιμοποιούνται από επιγραμμικούς έμπορους με σκοπό να ωθούν τους καταναλωτές να προβούν σε επιλογές που πιθανώς να μην είναι προς όφελός τους (τα λεγόμενα “σκοτεινά εμπορικά μοτίβα”), τα οποία κατηγοριοποιούνται ως εξής:
- Ψεύτικα χρονόμετρα αντίστροφης μέτρησης: πρόκειται για σχεδιασμό που κάνει χρήση μιας δυναμικής ένδειξης με προθεσμία, η οποία μετρά αντίστροφα μέχρι τη λήξη της. Τα εν λόγω χρονόμετρα θεωρούνται παραπλανητικά όταν: (α) κατά την επανεκκίνηση αυτών, αμέσως μετά τη λήξη τους, εξακολουθεί να ισχύει η ίδια προσφορά ή (β) μετά την οριστική λήξη αυτών η προσφορά που διαφημιζόταν εξακολουθεί να ισχύει όπως πριν.
- Ψευδής ιεραρχία: πρόκειται για σχεδιασμό που ωθεί τον καταναλωτή στην προτιμώμενη επιλογή προϊόντος του εμπόρου, καθιστώντας την πολύ πιο εμφανή, π.χ. με την οπτική προβολή (μέσω λεκτικών σημάνσεων ή χρωμάτων) ενός πιο ακριβού προϊόντος, με την αντιστροφή των χρωμάτων ή κουμπιών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αγοράς (π.χ. πράσινο χρώμα για ΟΧΙ, κόκκινο χρώμα για ΝΑΙ) κτλ.
- Απόκρυψη σημαντικών πληροφοριών ή τοποθέτηση αυτών σε μη ορατό σημείο στην ιστοσελίδα: π.χ. τοποθέτηση πληροφοριών στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας και χρήση πολύ μικρής γραμματοσειράς.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της σάρωσης, σε 148 από τους 399 ιστότοπους ηλεκτρονικών καταστημάτων που εξετάστηκαν βρέθηκε τουλάχιστον 1 από τα 3 προαναφερθέντα παραπλανητικά μοτίβα. Πιο συγκεκριμένα:
- 42 ιστοσελίδες (10.5%) έκαναν χρήση ψεύτικου χρονομέτρου αντίστροφης μέτρησης
- 54 ιστοσελίδες (13.5%) περιείχαν πρακτικές ‘ψευδούς ιεραρχίας’
- 70 ιστοσελίδες (17.5%) είχαν σχεδιαστεί ώστε να αποκρύπτουν πληροφορίες που είναι απαραίτητες για τους καταναλωτές προκειμένου να πάρουν εμπεριστατωμένες αποφάσεις ως προς τις αγορές τους. Σε 23 από αυτές τις ιστοσελίδες ο καταναλωτής οδηγήθηκε στη σύναψη συνδρομής χωρίς τη θέλησή του.
Η σάρωση πραγματοποιήθηκε επιπλέον σε 102 εφαρμογές (apps) για όσους επιγραμμικούς εμπόρους λιανικής διέθεταν τη σχετική εφαρμογή. Σε 27 από αυτές (26.5%) βρέθηκε τουλάχιστον ένα από τα 3 σκοτεινά εμπορικά μοτίβα που αναζητήθηκαν.
Κατόπιν των ανωτέρω, σε όσες περιπτώσεις διαπιστώθηκαν παραβάσεις της καταναλωτικής νομοθεσίας και συγκεκριμένα περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, οι εθνικές αρχές των Κρατών Μελών της Ε.Ε για την προστασία του καταναλωτή θα ζητήσουν από τους εμπλεκόμενους επιγραμμικούς εμπόρους να προβούν στις απαιτούμενες διορθωτικές ενέργειες στις ιστοσελίδες τους και, σε περίπτωση που κριθεί απαραίτητο, θα ληφθούν επιπρόσθετα μέτρα.
Επισημαίνεται ότι η Δ/νση Πολιτικής και Ενημέρωσης του Καταναλωτή της Γενικής Δ/νσης Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή, στα πλαίσια της εν λόγω δράσης του δικτύου CPC, προέβη στη σάρωση 17 ιστότοπων διαδικτυακών εμπόρων που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας (καθώς και 7 εφαρμογών όπου αυτές υπήρχαν διαθέσιμες) χωρίς ωστόσο να εντοπίσει παράβαση σε κάποια από τις προαναφερθείσες κατηγορίες σκοτεινών εμπορικών μοτίβων.
Για περισσότερες πληροφορίες στο σύνδεσμο που ακολουθεί:
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_23_418